Cối xay lúa thời xưa

SốngĐẹp Team - Cộng Đồng Sống Đẹp
Cối xay lúa
Hạt gạo làng quê thuở xa xưa trải qua bao nắng dãi mưa dầu, có mồ hôi đổ trên đồng cạn dưới đồng sâu và còn thánh thót rơi trên cối xay lúa, tiếng chày bậm bịch giã gạo từ lúc chiều tà cho đến lúc trăng lên. Người nhà quê không chỉ biết gieo cấy, làm ra hạt lúa, củ khoai mà còn biết chế tạo những nông cụ phục vụ cuộc sống hàng ngày. Một trong những vật dụng cần thiết của thời ấy là cối xay lúa, được làm bằng tre và cây. Thân cối xay lúa nặng, tròn như cái nong, đan bằng tre cật trét phân bò đem phơi khô chừa hai tai cối có lỗ để gắn với cái cần xay lúa, với sợi dây cột lên đòn tay nhà tròn, dài; phần cuối có chỗ dành cho hai bàn tay bám vào để xay lúa theo chiều ngược kim đồng hồ.
baophuyen.com.vn/Portals/0/2009/02/07/xay-lua-1-090207.jpg[/anh"> Cảnh xay lúa, giã gạo ngày trước – Nguồn: saga.vn

Thi thoảng mẹ trút lúa vào cối cho cha xay. Cối quay đều đều, nhịp nhàng, phát ra tiếng kêu cút kít vui tai. Những hạt lúa bị tróc vỏ rơi nhoài xuống vành cối hình phễu rồi chảy theo đường rãnh rơi xuống thúng. Chị cả trút gạo ra sàng, ngồi sàng gạo, đầu nghiêng nghiêng. Những hạt gạo suôn đuột rơi xuống nia, số thóc còn lại chị cả cho vào cái cối cây rộng vành, đáy cối sâu hoáy để cha và anh trai giã chày đôi thậm thịch. Có những hôm các chàng trai đến chơi trong lúc nhà tôi đang xay lúa, giã gạo, các chàng xin mẹ cho xay lúa và giã gạo để gây mối thiện cảm đối với những người trong gia đình. Thế là cha và anh trai được nghỉ tay đột xuất, khỏe re. Còn các chàng trai thi nhau trổ tài… lấy điểm!

Hồi đó, cha mẹ tôi thường tranh thủ những lúc rảnh việc đồng áng, xay lúa, giã gạo với số lượng nhiều để dành nấu cơm trong nhiều ngày. Mỗi lần xay lúa, giã gạo, sàng gạo mất khá nhiều thời gian, song hạt gạo vẫn cứ hâm hẩm.

Sau này tôi lớn lên, chợt thấy trong làng có cái máy xay gạo nhiều tầng, bậc, dây dải, tiếng máy ồn ã cả xóm làng. Gạo được xay từ máy, trắng bóng, nhìn sướng mắt hơn gạo xay từ những cái cối xay lúa. Thế là người ta đổ xô đi xay gạo bằng máy để có gạo trắng, cám nhiều. Xay gạo bằng máy, cám ra riêng phần cám, trấu ra riêng phần trấu, vì vậy nhà nông có những bao cám mịn màng cho heo ăn chóng lớn và có những bao trấu dùng để hầm cháo heo, thật tiện lợi. Tội nghiệp cho những cái cối xay lúa nằm buồn hiu ở một góc nhà, xó bếp.
Ước chi có cách nào lưu giữ mãi những vật dụng của nhà nông để mai này con cháu chúng ta hiểu ông bà, cha mẹ của chúng đã sống êm đềm nơi chôn nhau cắt rốn, bên những vật dụng cũng mộc mạc như tính cách con người.
St